«نکات دستورزبان فارسی ششم»
مترادف(هم معنی):به کلمه هایی گفته می شود که معنی ومفهوم یکسانی دارند و
می توان به جای یکدیگرازهم استفاده کرد.(فهمیدن:درک کردن- طعام:غذا)
متضاد(مخالف):به کلمه هایی می گویند که از نظرمعنی ومفهوم مخالف یکدیگرند.(روشن:تاریک)
هم خانواده(هم ریشه):به کلمه هایی می گویند که ازیک ریشه باشندوحرف اصلی وترتیب آن ها یکسان باشد.(علم،عالم،علوم،معلم)
نهاد:قسمتی ازجمله است که درباره ی آن خبری می دهیم.
گزاره:خبری است که درباره ی نهاد داده می شود.
دانش آموزان،درآزمون شرکت کردند.
نهاد گزاره
راه تشخیص نهاد:با پرسیدن سوال چه کسی؟ چه چیزی؟،به پاسخی که درمی یابیم،نهاد می گویند.بعدازمعلوم شدن نهاد،بقیه جمله گزاره است.
نهاد،زمانی فاعل است که فعل آن به انجام کاری دلالت می کند.(حسین فوتبال بازی می کند)
نهاد،زمانی فاعل نیست که فعل آن حالتی رانشان می دهد.(علی خوشحال است.)
قافیه:به کلمه های هماهنگ وموزونی که درآخر هر مصراع می آید قافیه می گویند.
ردیف:کلمه ای که درآخرهربیت ویاآخرهردومصراع به یک شکل یا یک معنی تکرار شود،ردیف می گویند.
توانا بود هرکه دانا بود زدانش دل پیر برنا بود
قافیه ردیف قافیه ردیف
*ردیف همیشه بعداز قافیه می آید،پس اگر کلمه ای قبل ازقافیه،عیناًتکرارشود،ردیف نیست.
به جایی که دریاست من کیستم گراوهست حقا که من نیستم
قافیه قافیه
تشبیه:کسی یاچیزی راازلحاظ داشتن صفتی به کسی یاچیزی دیگر که آن صفت رادر حد
کمال دارد مانند کردن.(زندگی هم چون رودی پرجوش وخروش است.)
*تشبیه دارای چهاررکن است که عبارت است از:
1- مشبه:به چیزی که تشبیه می شود.
2- مشبه به:به چیزی که مشبه به آن مانند می شود.
3ـ وجه شبه:به صفت مشترکی که هردوطرف(مشبه و مشبه به)دارد.
4- ادات تشبیه:به کلمه هایی مانند:(مثل،مانند،چون،همچون و....)می گویند.
زندگی همچون رودی پرجوش وخروش است.
مشبه ادات تشبیه مشبه به وجه شبه
کنایه:منظورخود راغیرمستقیم بیان کردن وجمله اد که دومفهوم دورونزدیک داردومنظور
گوینده معنی دورآن است.(شال وکلاه کنایه از آماده شدن)
ضرب المثل:به سخنان معروفی می گویندکه می توان ازآن ها پندواندرزگرفت.این سخنان نسل به نسل وسینه به سینه گفته شده تابه ما رسیده است.(قطره قطره جمع گرددوانگهی دریا شود.)
فعل:جزء اصلی جمله است که انجام گرفتن کاری ویا روی دادن حالتی رابیان می کند.
فعل گذشته(ماضی):به بیان وقوع فعل درزمان گذشته دلالت می کند.(من رفتم.)
فعل حال(مضارع):به بیان وقوع فعل درزمان حال دلالت می کند.(من می روم.)
فعل آینده(مستقبل):به بیان وقوع فعل درزمان آینده دلالت می کند.(من خواهم رفت.)
مصدر:کلمه ای است شبیه فعل،ولی فعل نیست که به انجام شدن کاری یا حالتی بدون آن زمان وشخص خاصی رامشخص کند.(گفتن،خوردن،رفتن و....)
*نشانه های فعل حال (مضارع)،می وب ،دراول فعل است.«می روم ،ببینم»
مفعول:کسی یاچیزی که کاربرروی آن واقع شده است.ونشانه مفعول حرف «را»می باشد.
ودرجواب «چه چیزی را وچه کسی را»می آید.
مریم کتاب را از قفسه برداشت.
مفعول
موصوف:اسمی است که توسط صفت توصیف می شود.
صفت:کلمه ای است که حالت،مقدارویا یک ویژگی رابیان کرده وتوضیحی درباره آن می دهد. موصوف دیوار بلند صفت
راههای تشخیص موصوف وصفت ازمضاف ومضاف الیه:
دربین موصوف وصفت می توانیم حرف «ی» بیاوریم.
مانند:گل زیبا که می توان گفت:گلی زیبا
دربین مضاف ومضاف الیه نمی توانیم «ی»بیاوریم.
مانند:کفش مریم؛دراینجا نمی توان گفت کفشی مریم
دربین مضاف ومضاف الیه می توان «این»و«آن»اضافه کرد.
مانند:ساحل دریا؛ساحل این دریا- ساحل آن دریا
دربین موصوف وصفت نمی تونیم صفت اشاره«این»و«آن»اضافه کنیم.
مانند:گل زیبا که نمی توانیم بگوییم:گل این زیبا یا گل آن زیبا
اگر به صفت تروترین اضافه کنیم کلمه جدید معنی دار خواهد بود.
مانند:کوه بلند که اگر به آن تراضافه کنیم می شود کوه بلندترکه معنی می دهد.
درحالی که اگر تربه مضاف الیه بپیوندد،معنی نخواهدداشت مانند:کلاس ترکه معنی نمی دهد
صفت جداازموصوف وجود خارجی ندارد.(گلدان زیبا - زیبا جداازگلدان وجودندارد.
*نکته های مهم در مورد موصوف وصفت:
1-درزبان فارسی موصوف چه مفردوچه جمع باشد،صفت آن همیشه مفرداست.
مرد دلاور – مردان دلاور
2- تمام رنگ ها صفت هستند. آسمان آبی
مضاف الیه:به کلمه ای که به دنبال کلمه ی دیگرمی آید تا توضیحی درباره ی آن بدهد ویا معنی آن را کامل کند.
مضاف:به کلمه قبل از مضاف الیه،می گویند. مضاف برادرمن مضاف الیه